Fotoğraf çekiminin yaygınlaştığı o ilk dönemlerde doğal olarak sadece siyah beyaz fotoğraflar vardı. O dönemin teknolojisi renkli fotoğrafa pek müsait değildi.
Günümüzde ise gelişen teknoloji ile gerek renk doygunluğu gerekse renk kontrastı bakımından oldukça zengin, birbirinden güzel fotoğraflar çekmek mümkün. Hatta High Dynamic Range fotoğraf tekniği ile sanki masal dünyasını andıran renklerden oluşan fotoğraflar elde edebiliyoruz. Ancak günümüzde siyah beyaz fotoğraf çekme tutkusu oldukça yaygın. Peki nedir bu siyah beyaz fotoğrafın gizemi, görenlerde nasıl bir etki yaratıyor?
Öncelikle fotoğraf bir soyutlama işi, dünyanın her köşesinden bir anı, yakalanan belli bir kompozisyonu soyutlayıp kaydetme işi olarak da görülebilir. Fotoğrafa bakan izleyici kadrajın dışında kalan kısmı ve o anın öncesi veya sonrasını kendi hayalinde canlandırabilir. Tıpkı kitap okuduğunuzda okuduklarınızı hayalinizde görselleştirmeniz gibi. Fotoğrafçı da izleyiciye sadece kadrajdaki kısmı verir. Soyutlama ne kadar iyiyse konu o kadar vurucu olacaktır. Dikkat dağıtan objelerin ve gereksiz alanların kadraja alınmaması konuyu daha belirgin hale getirir. Bir de fotoğrafı renklerden de soyutlarsanız fotoğrafın ruhunu ve vermek istediği duyguyu çoğu zaman daha iyi verebilirsiniz.
Doğru şekilde kullanılabilirse siyah beyaz fotoğraflardaki kompozisyon, renkli fotoğraflardan çok daha doyurucu ve daha etkili oluyor. İnsanların aklında daha çok yer ediyor. Fotoğrafın görsel sunumu ve ilüzyonu kompozisyonu anlatmaya ve duyguları yansıtmaya daha müsait oluyor. Renkli bir fotoğraf ile farkını, gözümüzün birçok rengi algılayarak zihnimizde oluşturduğu renk duygusunun daha baskın ve ön planda tutması, siyah beyaz fotoğrafta ise iki renk arasındaki gri tonların renk cümbüşü olmadan duyguları daha ön plana çıkarması diye tanımlayabiliriz.
Siyah Beyaz Modu Hangi Fotoğraflarda Tercih Etmeliyiz
Siyah beyaz fotoğrafı nerede tercih edeceğimizi ve nerede anlam kazanacağını iyi bilmeliyiz.
İzleyene bir şeyler düşündürmek istenen ve duygunun ön planda olduğu tüm fotoğraflarda, belgesel fotoğraflarında, grafiklerin ve lekelerin ağır bastığı fotoğraflarda siyah beyaz kullanımı oldukça yaygındır. Aksini örnek vermek gerekirse eğer, manzara fotoğraflarının büyük kısmında veya Küba, Hindistan gibi renkli kültürlerin fotoğrafla anlatılmasında çoğunlukla renkli çekim tercih edilmelidir.
Dış mekanlarda Siyah beyaz fotoğraf çekmek için gölge en temel tercih unsurudur. Normalde de siyah gördüğümüz gölge, siyah beyaz bir fotoğrafta çok daha baskın halde görünecektir. Özellikle sıralı gölgelere sahip bir mekan bulursanız, kompozisyonunuz oldukça zenginleşecektir. Ayrıca tabi ki bir kompozisyon, ışık, perspektif ve birazda sabır gerekli.
Bir portre fotoğrafında siyah beyaz fotoğrafı tercih ediyorsak modelin yüz ifadesi oldukça önemlidir. Model, duygularını ne kadar iyi fotoğrafa yansıtabilirse, fotoğraf o kadar anlamlı ve güzel olur.
Yağmurlu havalar, genelde kasvet ve hüzün ifade ettiği için o zamanlarda oluşan ortam da siyah beyaz fotoğraf ile farklı, yoğun bir duyguyu yansıtmak için bize mükemmel ortamlar sağlar.
Siyah Beyaz Modu Hangi Fotoğraflarda Tercih Etmemeliyiz
Siyah beyaz fotoğrafların çok daha etkili olduğunu söylediğimiz durumlar var evet ama her zaman çekici olacağı da söylenemez. Bazı yerlerde zayıf kompozisyonlar oluşturabilir. Kapalı mekanlar buna örnek olabilir, eğer ekstra bir ışık kaynağı kullanmıyorsanız fotoğraf detaysız ve çok karanlık olabilir. Karanlık çıkan bir fotoğrafın üstüne bir de siyah beyaz efekti eklenince ortaya çıkaracağı görüntü hiç de hoş olmayabilir. Eğer bulunduğunuz ortamda ekstra bir ışık mevcutsa, o zaman ortamın dokusunu yumuşatarak makinenin flaşıyla birlikte çekilecek objenin sınırlarını keskinleştirerek hoş kapalı mekan çekimleri gerçekleştirebilirsiniz. Siyah beyaz fotoğraf çekimi için renkli fotoğrafın tam tersine sabahın ilk ışıkları ve akşam karanlığı pek tercih edilmez.
Siyah Beyaz Fotoğrafın Renkli Fotoğraftan Üstün Olduğu Durumlar
Siyah beyaz fotoğraflar desenleri ortaya çıkarmak için çok iyi bir fırsattır. Özellikle ince desenler ve ayrıntılar renkli fotoğrafın karmaşasında kaybolurken, siyah beyaz fotoğrafta tam tersi güçlü bir şekilde vurgulanır.
Doku da desenlerin kaybolduğu gibi renkli fotoğrafta kolaylıkla kaybolur. Renkli fotoğrafa baktığımızda, zihnimiz fotoğraf karesindeki objeleri tanımlamaya başlar. Bu da çoğu zaman fotoğrafa baktığımız ama görmediğimiz anlamına gelir. Fotoğraf siyah beyaz olduğunda zihin şekilleri eşleştirerek tanımlayacak renk bilgisini kaybeder. Bu da dokunun çok daha önemli hale gelmesini sağlar.
Fotoğraftan rengi çıkardığınızda doğal olarak artık canlı renklerinden bir fayda sağlayamayacaksınız. Siyah beyaz fotoğraf 'ta en büyük kompozisyon etkeni "biçim ve form" olacak. İyi bir siyah beyaz fotoğrafta çekilecek karedeki şekillere odaklanılır. Şekiller durumu kuvvetli anlatacak biçimlerde olmalı ya da değişik şekillerin bir araya geldiği bir kompozisyon yaratmaya çalışılmalı. Keskin kenarlar ve çizgiler siyah beyaz fotoğrafın etkisini arttırır.
Ted Grant'ın sözüyle bitirirsek;
'İnsanların fotoğraflarını renkli olarak çektiğinizde, onların giysilerini görüntülemiş olursunuz. Oysa onları siyah beyaz fotoğrafladığınızda, ruhlarını görüntülersiniz.'